VANTUZ NEDİR?

VANTUZ NERELERDE KULLANILIR?

Vantuzlar, boru hatlarının dolumu, boşaltılması ve işletilmesinde hatta hava girişini ve hattan havanın tahliye edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan, hidromekanik prensiplere göre çalışan vanalardır.

RESİM 1: TEK KÜRELİ VANTUZ                                                   RESİM 2: ÇİFT KÜRELİ VANTUZ

Boru hatlarının güvenliği ve verimliliği, hatta oluşan havanın sürekli olarak  tahliye edilebilmesi ve hava girişinin sağlanabilmesi ile yakından ilgilidir. Vantuzlar, boru hattının toplam maliyeti içerisinde % 0.5 – % 1’lik bir kısmı teşkil eder, ancak yanlış seçildiklerinde ve yanlış konumlandırıldıklarında boru hattı problemlerinin % 60’ına sebep olurlar.

BORU HATLARINDA NEDEN VANTUZ KULLANILMALIDIR?

Boru Hatlarında Hava Oluşumunun Sebepleri ve Sonuçları

Boru hatlarında oluşan havanın üç kaynağı vardır. Birincisi; başlangıçta boru hattı boş değildir, tümüyle hava doludur, dolayısıyla boru hattını su ile doldururken bu havanın tahliye edilmesi gerekir. 

Boru hatlarında hava oluşumuna sebep olan ikinci kaynak, suyun kendisidir. Normal şartlar altında (1 atm basınç ve 25°C sıcaklıkta) suyun içerisinde hacimce % 2 oranında çözünmüş hava bulunur. Basınç ve sıcaklığa bağlı olarak bu miktar daha da yüksek olabilir. Henry’nin yasasına göre “bir sıvının içerisinde çözünmüş halde bulunan gazın miktarı, sıvı üzerinde bulunan gazın basıncıyla doğru orantılıdır”. Buna göre, suyun basıncı arttıkça havayı tutma kabiliyeti de artar. 

Boru hatlarında hava oluşumu, kısmen açık durumdaki vanaların yarattığı düşük basınç koşulları, kısmen dolu bir hattaki suyun yarattığı dalgalanma, değişken çaplar ve eğimler ile boru hattının hidrolik eğim çizgisindeki değişimlerden de kaynaklanır. 

Su cepleri, borunun kesit alanında daralmaya yol açarak suyun geçişini zorlaştırır, su cebinin yeterli büyüklüğe ulaştığı durumlarda suyun akışı tamamen engellenir. Bunun yanı sıra, hava cebi oluşumu, boru hatlarındaki yük kayıplarını artırarak basılan suyun debisinin azalmasına ve pompa tarafından yutulan gücün artmasına neden olmaktadır. 

Boru hatlarında oluşan hava ceplerini tespit etmek zordur ve bu hava cepleri boru hattının toplam verimine eksi yönde etki ederler. Hava ceplerinin bir diğer sakıncası ise koç darbesi oluşturmaları, gürültü, korozyon ve arızalara sebep olmaları ve boru hattına bağlı bulunan kontrol vanaları ve debimetrelerin düzensiz çalışmalarına neden olmalarıdır. Boru hatlarındaki havanın üçüncü ve son kaynağı ise pompalardır. Dik türbin tipi pompalar ve dalgıç pompalar ilk çalıştırmada borularının içerisindeki havayı iterek sisteme pompalarlar ve bu havanın da tahliyesi gerekir.

Sonuç olarak, boru hatlarında hava daima olacaktır ve bu havanın miktarı azımsanamayacak büyüklüktedir. Havanın birikmesine izin verilen koşullarda verimlilik düşer, ekipmanlarda ciddi hasarlar meydana gelebilir. Boru hattından havanın tahliye edilmesi bütün problemleri çözmese de en önemli problem çözer. Bu işlemde vantuz kullanımı verimliliği artırmak ve su darbelerini önlemek açısından uygun maliyetli ve güvenilir bir yöntemdir.

TELEFON:+90 312 382 37 00GSM: +90 532 283 01 62

Bir önceki yazımız olan CONTALAR başlıklı makalemizde conta, flanş contası ve klingirit conta hakkında bilgiler verilmektedir.